Parasharam Rama Ambi

*गोष्ट साडेपाच मिलियन डाॅलरची*          *धनाजी माळी* प्राथमिक शिक्षक असणारे आणि लेखनाच्या प्रेमात पडलेले धनाजी माळी यांनी *गोष्ट साडेपाच मिलियन डॉलरची* हा कथासंग्रह लिहिला आहे. हा कथासंग्रह वाचून मी नुकताच संपविला. खरे तर अतिशय सुंदर कथासंग्रह म्हणून याची नोंद घेता येईल. त्यामुळेच दक्षिण महाराष्ट्र साहित्य सभा कोल्हापूरसारख्या एका साहित्यिक संस्थेचा पुरस्कार या कथासंग्रहात प्राप्त झाला आहे. खरं म्हणजे शिक्षिकी पेशामध्ये आल्यानंतर पुस्तकांचे वाचन करावे लागतेच. अनेक शिक्षक अनेक पुस्तके वाचत असतात. परंतु सर्वच शिक्षक लेखन करतात असे नाही. लेखन करावे वाटले तरी ते लेखनाच्या भानगडीत पडतात असे नाही.      पण आमच्या धना गुरुजींनी अनेक साहित्यिकांची पुस्तके वाचली. शंकर पाटील, व्यंकटेश माडगूळकरांपासून चारुता सागर, आप्पासाहेब खोत, जयवंत दळवी, आनंद यादव, विश्वास पाटील, कृष्णात खोत, सचिन पाटील, डॉ. श्रीकांत पाटील अशा लेखकांची वेगवेगळे साहित्यिक मूल्य असणारी पुस्तके वाचली. या लेखकांच्या साहित्याचा प्रभाव धनाजी माळी यांच्यावरती पडलेला दिसून येतो.   आणि य...

          मी आज तुम्हांला एका महामानवाची ओळख करून येणार आहे. संत तुकाराम महाराजांनी म्हटल्याप्रमाणे 'जे का रंजले गांजले, त्यासी म्हणे जो आपुले | तोचि साधू ओळखावा, देव तेथेचि जाणावा ||' या उक्तीप्रमाणे वागणारे आणि 'आचारातून विचाराचा प्रचार' करणारे महामानव म्हणजेच आपल्या सर्वांचे लाडके 'बाबा.'  होय. बाबा आमटे.             बाबांचे पूर्ण नाव 'मुरलीधर देविदास आमटे.' त्यांचा जन्म वर्धा जिल्ह्यातील हिंगणघाट गावामध्ये २६ डिसेंबर १९१४ रोजी एका श्रीमंत जहागीरदार कुटुंबात झाला. १९३४ मध्ये त्यांनी बी. ए. ची परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यावर १९३६ मध्ये कायद्याची एल. एल. बी. परीक्षा उत्तीर्ण झाले. लगेच मध्यप्रदेशातील दुर्ग येथे वकिली सुरू केली. १९४० मध्ये वडिलोपार्जित इस्टेट सांभाळण्यासाठी चंद्रपूर जिल्ह्यातील वरोरा येथे वकिली सुरू केली. त्याबरोबर महात्मा गांधी व विनोबा भावे यांच्या साथीने १९४२ साली सुरू झालेल्या 'छोडो भारत' चळवळीमध्ये सहभाग घेतला. त्यांनी एका विवाहित महिलेला इंग्रजी सैनिकांच्या तावडीतून सोडविले. महात्मा गांधीजींनी त्यांना 'अभय...

..... कडेलूट..। .... पुस्तक परीक्षण...। .. साहित्यिक क्षेत्रामध्ये अलीकडच्या काळात पुष्कळ नवीन नवीन पुस्तके लेखकांचे साहित्य वाचाव्यास मिळते हे नाकारता येत नाही. आतापर्यंत बरीच काही पुस्तक परीक्षणे केली परंतु हे पुस्तक मात्र पूर्णपणे आगळे वेगळे असे आहे. आतापर्यंत काही लेखक ग्रामीण कथा लिहितात कादंबरी लिहितात परंतु साहित्यिक क्षेत्राच्या ठराविक चौकटीमध्ये त्यांचे साहित्य शब्दबद्ध केलेली असते. परंतु ही कादंबरी एक आगळावेगळा विषय घेऊन आली आहे. तो विषय आहे निसर्गाचे संतुलन, पर्यावरण यावर विशेष भर दिला आहे. डॉ. श्रीकांत पाटील यांनी एक या पुस्तकाला वेगळी दिशा देण्याचे कार्य अतिशय उत्कृष्टपणे केले आहे. या निसर्गामध्ये भरपूर झाडे लावावीत तरच पाऊस काळ भरपूर होणार आहे. झाडे लावा झाडे वाचवा असे फक्त सरकार म्हणते. परंतु प्रत्यक्षात निसर्गातील उभी असणारी हिरवीगार निसर्ग झाडी. आणि डोंगर पोखरून आज रोजी जमिनीची वाट लावण्याचे काम सध्या चालू आहे. हे कुठेतरी थांबले पाहिजे. त्याच्यासाठी डॉ. श्रीकांत पाटील लिखित,, कडेलूट,, ही कादंबरी सरकारने एकदा वाचून काढावी म्हणजे निसर्ग आमचा काय आहे हे समजल्याशिवाय राहणा...

वरणगे गावात साहित्य संमेलन आयोजित केले होते. या साहित्य संमेलनाचे संमेलनाध्यक्ष ज्येष्ठ साहित्यिक चंद्रकुमार नलगेसर होते. या साहित्य संमेलनामध्ये श्याम कुरळे, रा. तु. भगत, किसनराव कुराडे, प्रा. दिनकर पाटील अशी नामवंत साहित्यिक मंडळी होती. त्यावेळी ग्रामीण लोकांमध्ये चर्चा चालली होती. "साहित्य म्हणजे काय रे भाऊ?" अशिक्षित लोकांना याबाबत काय माहिती असणार? ते आपल्या परिचयाच्या वस्तूंची नावे सांगत होती. एक गावकरी म्हणाला, "खोरं, टिकाव, पाट्या इत्यादी"  दुसरा गावकरी म्हणाला, "तसलं नव्हं रं बाबा. ते आपलं शेतकऱ्याचं शेतात काम करण्याचं साहित्य असतंया." "मग कसलं असतं रे साहित्य?" पहिल्याचा प्रश्न. त्यावर दुसरा म्हणाला, "अरे बाबा, आपलं शिंदे गुरुजी आहेत नव्हं! त्यांच्या डोक्यात जे विचार येतात, ते कागदावर लिहून काढतात. त्याला साहित्य म्हणतात."                 साहित्यामध्ये कथा कविता नाटक निबंध असे विविध प्रकार असतात. मनोरंजन हा साहित्याचा मुख्य हेतू असतो. त्यातूनच ज्ञान आणि प्रबोधन करणे हे योगानेच येते. समाजाला दिशा देण्याचे काम साहित्य करत असते. ...

पाडळी बुद्रुक गावातील जय भवानी दूध संस्थेचा रौप्यमहोत्सवी कार्यक्रम होता. त्यावेळी फेटे बांधण्यासाठी बाळसिंग उबाळे तिथे आले होते. ते बाजीरावला म्हणाले, "भाऊ तू काय करतोयस? मी काय करत नाही. कार्यक्रम बघायसाठी आलोय " असे बाजीराव म्हणाला.  माझे काम आहे तू माझ्याबरोबर दहा मिनिटे थांबशील का असे ते म्हणाले. मी तिथे थांबलो की कार्यक्रम सगळा पूर्ण होत होत आला तोपर्यंत मी ते फेटा कसा बांधतात ते बघितलं बारकाईने त्याच्याकडे लक्ष दिले.सगळं बघितलं.   त्यानंतर आपले आपले चुलते हिंदुराव सोनबा पाटील  ते रोज फटका हातात घेऊन येऊन मला बांधायला सांगायचे. मी रोज काकांना फटका बांधायचो घेऊन  माझी बांधायला शिकलो त्यानंतर उबाळे यांच्याकडे तीन महिने गेलो.   शेवटी मी म्हणालो मला फेटा बांधता येतो का ते पहा नसेल तर मी फेटा बांधायचा ना सोडून देतो. त्याने मला फेटा बांधायला सांगितला मी फेटा बांधला. तेव्हा ते म्हणाले 95 टक्के 95% तू आता तयार झाला आहेस तू स्वतः फटका बांधायला काही अडचण नाही  त्यांनी मला डॉक्टर विनय कोरे साहेब यांच्या लग्नात मान्यवरांची फेटे बांधण्यासाठी इतरांबरोबर म...

बाळांनो, ही कथा आहे एका शूरवीर बालकाची. भारताला स्वातंत्र्य मिळण्याच्या आधीची. तो मुलगा तुमच्यापेक्षा थोडासा मोठा असेल. शाळेला जाणारा विद्यार्थी. आज शाळेला सुट्टी होती. तरीही तो लवकर उठून शाळेला निघाला होता. कारण  सर्व मुलांनी शाळेत जमा व्हायचं ठरवलं होतं. तो गडबडीने घराच्या बाहेर पडत होता. तोच त्याच्या कानावर आजीचे शब्द आले. "बाळ शिरीष, आज तू लाडू वळायला येत नाहीस?" त्यावर शिरीष म्हणाला, "ते कसे शक्य आहे? तूच सांग ना गं आजी. अगं सारा देश गुलामगिरीच्या खाईत लोळत असताना मी लाडू वळायला कसा येऊ? ते आता शक्य नाही. कारण सारी मुले माझी वाट बघत बसली असतील तिकडे शाळेत. आणि मी इकडे लाडू वळत बसू! नाही. नाही. नाही. एकदा नव्हे हजारदा सांगेन की मी लाडू वळायला बसणार नाही. आजीनं त्याला विचारले, "अरे बाळ, आज शाळेला सुट्टी आहे ना? " मला शाळेत गेलंच पाहिजे कारण शाळेत प्रभात फेरी आयोजित केले आणि आम्ही सगळी मुलं या प्रभात फेरीमध्ये सामील होणार आहे. मी जर शाळेत गेलो नाही; तर सारी मित्र मला भित्रा म्हणून चिडवतील. आणि बरं का आजी, या माझ्या भारतभूमीला जुलमी इंग्रजांच्या तावडीतून कोण स...